Om lag 75 % av fôrprøvene på 1.slåtten i fjor har energiverdi under 6,3 MJ/kg tørrstoff. Det tyder på at mange har mykje å hente på å produsere eit betre grovfôr!
Det er snart tid for planlegging av neste års grovfôrgrunnlag. Høgt grovfôropptak er ein føresetnad for å oppnå høg avdrått, og bør generelt vere eit mål hos alle som har rikeleg tilgang på eigenprodusert grovfôr. Kor mykje surfôr dyra et er avhengig av næringsinnhaldet i det innhausta graset, og at konserveringa av graset har ført til lite tap av næringsstoff. I tillegg er det sjølvsagt viktig at gjæringskvaliteten og den hygieniske kvaliteten er så god at dyra har god appetitt på fôret. Fôranalysene frå haustinga i fjor viser stor variasjon i næringsverdi, og dersom arealet er tilstrekkeleg så bør fleire vurdere følgjande:
- Slå tidlegare på 1.slåtten !
- Gjødsle mindre med nitrogen, særleg på 2. og 3.slåtten !
Styr på plantenes utviklingstadium
Plantene sitt utviklingstrinn ved hausting er den viktigaste enkeltfaktoren som påverkar kjemisk samansetjing i grovfôret, og gjennom det: fordøyeligheit, energiverdi og fôropptak. Vurder difor kva kvalitet du har behov for, og planlegg slått etter utviklingsstadium for det dominerande graset i enga. Tidleg slått gras gir høgare energiverdi enn seint slått gras.
Kva er ønska næringsinnhald i surfôr?
Energi- og proteinverdi er dei viktigaste måla for næringskvalitet i grovfôret. Generelt ønskjer vi ein høg energiverdi i grovfôr til mjølkekyr, gjerne 6,30 MJ pr kg TS. I Optifôr har vi grenser for PBV i totalrasjonen på mellom 10 og 40 g/kg TS. For lågt råprotein og PBV reduserar fôropptaket og mjølkeproduksjonen. Kyr som har høgt grovfôropptak bør difor ha positiv PBV frå grovfôret. Det er nær samanheng mellom råproteinet og PBV. Analyser i FAS (NorFor/TINE sin database over fôranalyser) viser at når råproteinet er 12,5 % så er PBV mellom 0-10 g/kg TS. Råproteinet i grovfôret bør ikkje vere over 16 % for å få ei god utnytting av proteinet og unngå tap til miljøet. For høgt protein utgjer også ein helsebelastning for kua.
Tala i tabellen under er satt slik at fôret vil gi grunnlag for høgt grovfôropptak, men gir likevel nok fiber og passe mykje protein i fôret. I kombinasjon med andre fôrmidler kan andre verdier være ønskjelege.
Mange har låg energiverdi
Tabellen under viser gjennomsnittleg næringsverdi i fôrprøvene i FAS for prøver som er sendt inn i haust og vinter samanlikna med året før. Energiverdi (NEL20) på 1.slåtten var omtrent som året, cirka 6,0 MJ/kg tørrstoff. Dette er lågt, og omtrent 75 % av prøvene frå 1.slåtten er altså under 6,3 MJ. Det tyder på at mange har mykje å hente på å produsere eit betre grovfôr. For 2. og 3. slåtten ser det betre ut, men også her er variasjonen stor. Cirka 50 % av prøvene på 2.slåtten i fjor var under 6,30 MJ. Låg energiverdi er ikkje spesielt for i år, så då kan ein lure på om dette er ein bevisst strategi. Har mange så lite areal at mengde kjem før kvalitet?
Innhaldet av iNDF (ufordøyelig NDF/fiber) i alle slåttane er hovudgrunnen til at energiverdien (NEL 20) er lågare enn ønska. Andelen iNDF blir høgare med auka utviklingsstadium i plantene. Tørt og varmt vær tidleg i vekstsesongen er sannsynleg ein årsak til høg iNDF. I 1.slåtten er NDF for høgt, men det er innanfor ønska området for 2.slåtten og noko for lågt på 3.slåtten. Det høge NDF-innhaldet i 1.slåtten tyder på at graset har ein høg andel stengel og er komt for relativt langt i utvikling, og burde ha vore slått på tidlegare stadium.
Pass på nitrogen-gjødslinga
På 1.slåtten ligg råprotein innan anbefalt nivå, men det er for høgt på 2. og 3.slåtten. Proteininnhaldet påverkast av artssamansetjing, utviklingsstadium og nitrogentilgang. Det høge protein-nivået kan ha samanheng med sterk nitrogen-gjødsling, særleg 3.slåtten i fjor ligg høgt i råprotein. Det er difor viktig å passe nitrogen-gjødslinga. Ein får lite att i auka produksjon for råprotein over 15-16 %.
Utviklingsstadie i plantene
Surfôr hausta på tidleg utvikla stadium har høgare råprotein, lågare NDF og høgare fordøyelegheit i fôret. Dette vil stimulere til eit høgare fôropptak, meir tilført energi for vom-mikrobane og dermed auka mjølkeproduksjon. Forsøk viser at forsyning av energi i grovfôret betyr meir for mjølkeproduksjonen enn tilført råprotein. Det tyder på at det er lettare å få nok råprotein i fôret enn nok energi, og ein bør heller fokusere på å hauste på eit utviklingsstadium som gir høg energiverdi enn høgt råprotein.